عید قربان و قربانی کردن هوس ها
عید قربان، یکی از عمومی ترین عید مسلمانان، هر روز نزدیک و نزدیک تر می شود و مسلمانان نیز همچون سالهای گذشته آمادگی های لازم جهت استقبال از این عیدبزرگ دینی را میگیرند. این عید در میان اعیاد دینی- اسلامی، در نگاه مسلمانان جلوه دیگری داشته و عموما یاد آور بزرگترین قربانی تاریخ بشر و به قربانگاه بردن یک فرزند نوجوان توسط یک پدر پیری که یک عمر در آرزوی این نعمت بزرگ خدا بسر برده است، یعنی حضرت ابراهیم(ع، است.
بی تردید، این صحنه قربانی کردن و قربانگاه رفتن، یکی از مهم ترین ویژگیهای بشری را به نمایش میگذارد، که عبارتست از دادن همه چیز، در راه محبوب و معشوق! این دادنها گاهی لون و لعاب مالی دارد و گاه با دادن جان و زمانی هم با دادن هردو یا همه چیز!
خداوند، به پاس تقدیر از این فداکاری بی نظیر شیخ الانبیا(ع) کارش و یادش را جاودان کرد و به تنهایی یک امتش تعریف نمود[1]، امتی که مهم ترین ویژگی آنرا، تسلیم و رضا در مقابل خواست و دستور الهی تشکیل می دهد. و وقتی هم خداوند به او دستور تسلیم و رضا داد، بدون کمترین درنگی پذیرفت[2]، نه فقط این که خود با تضرع و زاری توفیق این تسلیم و رضایت را از خداوند خواسته[3] و تمام بازماندگانش را نیز به همین راه و رسم دعوت و وصیت کرد[4].
خداوند نیز -متقابلا- به این مقدار اکتفا نکرده، صریحا او را اسوه کامل اهل ایمان معرفی نموده[5] و سرپیچی از ملت و مکتب او(یعنی همان اسلام) را، سفاهت محض خواند[6]. اینها همه برای آن بود تا همه مسلمانان با اقتدا به این الگوی کامل تسلیم و رضا آمادگی قربانی کردن را، در راه دوست که همان راه اوست، داشته باشند و از طغیان و سرکشی در مقابل مکتب و مذهب او خود داری جدی بعمل آورند.
اینکه گفته اند اسلام از تسلیم گرفته شده و مسلمان کسی است که تسلیم محض رضای خدا باشد، نیز تلویحی بلکه تصریح به این گفته دارد که مومن و مسلمان باید در هرزمانی آمادگی فداکاری و فدا دادن را داشته باشد گرچند این فدا دادن ها رنگ های گونه گون بخود میگیرد و همانگونه که اشاره رفت گاهی بار مالی دارد، و گاهی بار جانی و گاهی هم هردو و همه چیز، و شاید سخت تر از همه آن باشد که زمانی میرسد که تسلیم بودن (ظاهرا) بار عرضی دارد!
اینکه گفتم عرضی، نه اینکه معاذ الله خداوند چشم به عرض و آبروی و حثیت انسانی ما داشته باشد تا انرا قربانی راه او کنیم، بلکه مراد آنست که گاه عادات و رسوم قومی- قبیله ای چیزهایی را بر انسان تحمیل میکند که شانه خالی کردن از آنها کار بسیار دشواری مینماید و همه به این استدلال از ارتکاب چنین خطاهایی! اجتناب میکنند که آبروی مان در خطر است و گاه برای این آبروهای حاصل از رسوم اجتماعی چنان ارزش و اهمیت قایل اند که، جان و مال شان را در قبال آن، ناقابل می یابند و گذشت از آن را مستلزم یک قربانی بزرگ!!!
این کار در واقع نیز نه یک قربانی کردن که دو قربانی دادن است: یکی قربانی کردن هوسهایی که در زیر نام رسم و رواج ها خود را بشدت گنده نموده و ریشه دار جلوه میدهند و تبعا سخت است با آنها وارد مبارزه شد. دیگری قربانی کردن عرضی و آبرویی که بناست از طریق چنین هوسرانی ها و بظاهر اطعام کردنها و پذیرایی کردنهای کاذب حاصل آید؛ و چون چنین است، لزوما اجر و ثواب چند برابر نیز دارد.
حال در این ایام عید و روزهای قربانی کردنها، با توجه به اینکه وضعیت اقتصادی بعضی از مومنان و همکیشان ما در کشور چندان مناسب نیست و روزهای سرد زمستان در انتظار کسانی است که تعداد از آنها ابتدایی ترین سرپناههای رایج برخوردار و شماری حتی از چنین سرپناههایی نیز محروم اند، آیا می شود آنانیکه چیزی در کیسه دارند، با گذشت از رسم و رسومات مصرفگرایانه ای که توسط دستان پیدا و پنهان اجانب در جامعه ما ترویج میشود، از این گروههای محروم که برخی از آنها خانواده های بزرگوار شهدای جنگهای خونین چندین ساله تحمیلی اند، دستگیری نموده و با گذشت از رواجهای عمومی و عوامانه، رسم نوینی را در جامعه اسلامی ما جامه عمل به تن کنند و بنیان نهند؟
آیا کسانی حاضر است با جلوگیری از اسرافهای ایام عید و یا اقلا کم کردن مصارفی که در نظر گرفته اند و یا باید در نظر گرفته شود، گوشه چشمی هم به این افتادگان داشته باشند.
براستی که خوب گفته است:
ره نیک مردان آزاده گیر / چو ایستاده ای دست افتاده گیر.
باید دقت داشت که این ایستادن ها و توانستن ها خیلی هم دوام ندارد، باید این ها را غنیمت دانست و کاری کرد که به بیان لسان الغیب:
چو بر روی زمین باشی، توانائی غنیمت دان / که دوران ناتوانی ها بسی زیر زمین دارد.
آیا میشود اهل فرهنگ و هنر ما در این اقدام انسانی و فرهنگسازی یک فرهنگ اصیل اسلامی و انسانی، پیش قدم شده و در نوشته ها بیان ها وبیانیه های شان، جماعت فراموش شده محرومین را از قلم نیندازند؟
قربانی ها خوب است ولی اگر این کار بصورت برنامه ریزی شده و هماهنگ انجام شود خوبتر خواهد بود! و میشود بجای یک شب غذای دارا و ندار، غذای چندین شب و بلکه چندین ماهه شماری از ندارهای نزدیک مان را تامین کنیم.
[1] - إِنَّ إِبْراهیمَ کانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ حَنیفاً وَ لَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکینَ (نحل/120).
[2] - إِذْ قالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمینَ (بقرة/131).
[3] - رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ (بقره/128).
[4] - وَ وَصَّى بِها إِبْراهیمُ بَنیهِ وَ یَعْقُوبُ یا بَنِیَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى لَکُمُ الدِّینَ فَلا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ (بقرة/132).
[5] - قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فی إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ… (ممتحنة/4).
[6] - وَ مَنْ یَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْراهیمَ إِلاَّ مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ وَ لَقَدِ اصْطَفَیْناهُ فِی الدُّنْیا وَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحینَ (بقرة/130).
پیشاپیش تبریک عرض می کنم