درد، چیزی که شریعتی را شریعتی کرد!
امروز (29/3/1390) مصادف است با سی و چهارمین سالروز وفات مرحوم دکتر علی شریعتی.
شریعتی نام آشنایی برای بسیاری از فارسی زبانان و همچنین شمار زیادی از روشن اندیشان جهان عرب و غرب، است.
به نظر من چیزی که در تمام آثار بجا مانده از دکتر شریعتی آشکارا به چشم میخورد رنج و دردی است که وی می کشیده. البته نه درد شخصی و فردی که چنین چیزی برای بزرگانی چون او بسیار کوچک است!
او درد مردم و درد دین داشت. شریعتی خوب درک میکرد که دینی که او بدان ارتباط دارد، دینی است برای همه فصول و اعصار عمر بشر، ولی با این وجود بی مهریها و بی توجهی های صورت گرفته در حق آن، آن را از عرصه زندگی بیرون رانده و بدون اینکه هیچ شباهتی به مسیحیت و کلیسا داشته باشد، فضایی شبیه کلیسا را برآن حاکم نموده و چهره ای چون مسیحیت از آن ترسیم شده است!
دکتر شریعتی از شیفتگان اقبال لاهوری است و کتاب «ما و اقبال» ش نیز شاهد زنده آن. او به این اکتفا نکرد بلکه آثاز دیگرش را نیز به نام مثنوی های اقبال لاهوری نام گذاری کرد تا این نسب و نسبت معنوی را محکم و محکم تر کند، مانند کتاب «چه باید کرد؟» که بنامش رگرفته از مثنوی «پس چه باید کرد ای اقوام شرق؟» علامه اقبال لاهوری است. و کتاب «بازگشت» که مبتنی بر نظریه بازگشت با به گذشته و درس آموزی از همت و اندیشه و اخلاص گذشتگان است و در آثار اقبال از شعر و نثر موج میزند، می باشد.
شریعتی شاید تنها کسی باشد که در « ما و اقبال» تعبیر بزرگ «علی زمان» را از او دارد.
او اقبال نمونه بازری از یک انسان مسلمان و یک مسلمان بروز و واقعی معرفی میکند. اقبالی که با روشنگری هایش سهم بزرگی در آزادی هندوستان در کنار کسانی چون گاندی و... داشته است، همچنانکه نقش اساسی در استقلال کشور اسلامی ای بنام پاکستان ایفا نموده است.
سخن در شریعتی بود. مرد صداقت و صراحت! او هرچه در دل داشت را بصورت شفاف و صریح در زبان جاری میکرد و با آنکه خود از طیف روشنفکر جامعه ایرانی بشمار میرفت، روشنفکران را با جدی ترین شیوه و جدید ترین آن به چالش کشید و هیچگاه مصلحت های طیف و طبقه اورا از نقد و بعضا طرد و نفی اندیشه هایی که انروز بنام اندیشه های جدید بخورد مردم داده می شد؛ باز نداشت. از طرف دیگر با آنکه شریعتی با روحانیت شیعه در ارتباط نزدیک قرار داشت و خود در خلق انقلاب اسلامی ایران و بیداری سازی جامعه روشنفکری ایران نقش بسزایی داشت، اما این ارتباط نزدیک او را از نقد روحانیتی غیر متعهد و بعضا ناسازگار با اندیشه های جامعه شناسانه خودش، دور نداشت و او در محکومیت هردو طبقه از روحانیت و روشنفکر جمله ها و تعبیرات طنز آمیز و شکننده ای دارد و البته در باب توصیف افراد متعهد از هردو طیف مذکور نیز جملات شریعتی وار!
دردی که شریعتی از آن میسوخت آن بود که جهان اسلام با وجود برخورداری از عالی ترین مفاهیم و آموزه های نجات بخش دینی، اسیر خرافات و یا مسحور و مسخر تبلیغات فریبنده غرب اند.
او اعتقاد راسخ داشت که تعلیمات اسلامی آموزه هایی نهایی است که بالاتر و والاتر از آن در زمینه های خداشناسی، جهانشناسی، انسان شناسی، معاد شناسی، و... نیامده و نخواهد آمد. ایشان ـ همانند اقبال لاهوری ـ از اندیشته توحید به اتحاد اسلامی و اجتماعی پل زده و تلاش داشت در یک جامعه ایده آل انسانی و اسلامی به رژیم حکومتی عدل محور که اقلا نشانه هایی از عدالت علوی و اسلامی در ان مشاهده شود، به جامعه بی طبقه و غیر سرمایه داری دست یابد.
شریعتی در این باب سخنهای دردمندانه بسیاری گفت و نهایتا با همین رنج ها و دردهای کشنده، و همانند بسیاری دیگر از اندیشمندان و روشنفکران دینی، به ملاقات حق شنافت.
روحش شاد ویادش گرامی باد!
عالی بود. فکر کنم اشتباه تایپی دارد.
سی و چهارمین "روز؟ " وفات دکتر شریعتی؟؟
یکی از مسئولین دفتر رهبری رحلت آیت الله تقدسی را به خانواده ایشان تسلیت گفته برای ایشان تسلیت نامه ی نیز نوشته بودند.
با سلام به آقای علوی عزیز!
من شخصا نمیتوانم چنین خبری را تصدیق و یا حتی تکذیب کنم! زیرا آنچه آمده هم امکان دارد و هم نه.
اینکه چرا بقول شما «دفتر رهبری» رحلت آیت الله تقدسی از شخصیت های با نفوذ هزاره وشیعه کابل را تسلیت گفته و حتی نامه ای هم نوشته اند، بیشتر حاکی از فضای غیر صمیمانه ای است که ممکن است میان دوطرف حاکم باشد و گرنه آیت الله خامنه ای هزجا لازم ببینند خود بیانیه صادر میکنند و منتظر صدور آن از طرف دفتر خویش نمی نشینند. و این تا آنجا که من میدانم بدعتی است در صدور پیام تسلیت!
شما مثلا رحلت ایت الله باقر حکیم، آیت الله فضل الله، و... را نگاه کنید تا شاهد روشنی بر گفته ام بیابید.
به هر حال در این دنیای مملو از سیاست هر چیزی ممکن است.